Warmte
Geplaatst: vr jul 03, 2009 08:56
Hitteplan
Maatregelen die genomen moeten worden bij temperaturen van 25 graden en hoger.
Dit hitteplan bevat richtlijnen voor medewerkers in het algemeen en voor verzorgenden en verpleegkundigen, met het oog op verzorging van bewoners tijdens warme periodes en hoe de verzorging hierop aan te passen.
Warm en vochtig weer voelt drukkend aan en langdurige hitte kan vooral voor ouderen en zieken uitputtend zijn. Ook voor mensen met een goede conditie is een hittegolf
vermoeiend. Aanhoudende zomerwarmte maakt werken voor alle beroepsgroepen er niet makkelijker op. Met dit document worden er richtlijnen gegeven, welke
maatregelen kunnen worden genomen bij aanhoudende zomerwarmte op het werk.
Wet- en regelgeving omtrent aanhoudende zomerwarmte op het werk.
In de Arbo-wet staan diverse wettelijke bepalingen en richtlijnen over het binnenklimaat waarin werknemers op verantwoorde wijze kunnen werken. De wettelijke bepalingen zijn in een arbobeleidsregel van het ministerie van SZW samengevat door te stellen dat:
“het klimaat is gelijkmatig en behaaglijk als minder
dan 10% van de medewerkers klachten kenbaar maakt”.
Wanneer de temperatuur boven de hierna genoemde maxima uitkomt, moet alles gedaan worden om de belasting van medewerkers zo laag mogelijk te houden.
De leidinggevenden bepalen de temperatuur door middel van een thermometer, in elke woning in de huiskamers en slaapkamers en in de centrale keuken, restaurant, winkel, kapsalon, receptie en alle kantoorruimtes.
Maatregelen ten behoeve van medewerkers
Maximum temperaturen, waarboven in elk geval maatregelen moeten worden getroffen:
- Voor (zittend) kantoorwerk: 30 graden
- Voor licht ander werk: 28 graden
- Voor intensief werk: 26 graden,
- Voor zeer intensief werk: 25 graden
Maatregelen bij aanhoudend hoge temperaturen.
Een leidinggevende dient maatregelen te nemen, wanneer de temperatuur volgens onderstaande tabel wordt overschreden en/of wanneer meer dan 10% van
de medewerkers van een afdeling klachten kenbaar maken aan de leidinggevende. Ingrijpen in het dienstenpatroon gebeurt daar waar de continuïteit van de 24-uurszorg in gevaar komt.
Maatregelen die genomen moeten worden bij de volgende temperaturen:
25 graden
- Veel water drinken
26 graden
- Frequenter en kortere pauzes nemen
- Veel water drinken
- Aangepaste kleding
28 graden
- Frequenter en kortere pauzes nemen
- Veel water drinken
- Aangepaste kleding
- Eventueel ventilatoren neerzetten.
30 graden
- Frequenter en kortere pauzes nemen
- 2 keer extra pauze (van 10 minuten).
de leidinggevendebeslist over tijdstip van de extra pauzes.
- Veel water drinken
- Bouillon uit de keuken (gratis verstrekking aan personeel en bewoners)
- Aangepaste kleding
- Ventilatoren.
Bij temperaturen vanaf de 40 graden wordt het werken in de hitte echt gevaarlijk voor de gezondheid, wanneer er geen afdoende maatregelen zijn getroffen. Wanneer deze
temperaturen worden bereikt, dient ter plekke in samenwerking met de manager en/of RVE manager acute en afdoende maatregelen te worden genomen.
Overige praktische tips voor werken bij aanhoudende
zomerwarmte:
Algemeen:
* Voor zover dat mogelijk is, pauzeren in koelere ruimten
* Aangepaste kleding/boven de 25 graden waarbij uiteraard zulke gepaste kleding wordt gedragen waar cliënten, familie van cliënten en collega’s geen
aanstoot aannemen. (Korte broek net over de knie en t-shirt met korte mouwen zijn toegestaan).
* Ventilatoren vaak gebruiken en op tijd aanzetten.
* Veel water drinken.
* Niet te lang achter elkaar werken.
* Vaker kortere pauzes nemen.
* Indien mogelijk, zwaar werk op een ander tijdstip uitvoeren.
* Warmte producerende automaten/apparaten en verlichting zoveel mogelijk uitzetten, waarbij de veiligheid van bewoners en medewerkers voorop blijftstaan.
* Overdag (terras)deuren gesloten houden, zonwering gebruiken en ’s nachts ventileren (wel oppassen voorinbraakgevaar). Vanwege het risico van inbraak kan op de begane grond ’s nachts niet geventileerd worden door middel van openstaande ramen/deuren.
* Extra ventileren.
* Leg schone handdoeken in de koelkast en gebruik deze ter afkoeling voor jezelf.
Maatregelen ten behoeve van de bewoners:
Ouderen in verpleeg- en verzorgingshuizen
In verzorgingshuizen en vooral ook verpleeghuizen verblijven veelal de meest kwetsbare en
Hulpbehoevende ouderen. Zij verdienen gedurende periodes van aanhoudende hitte dus zeker extra aandacht, maar hebben het geluk dat verzorging en verpleging in de buurt min of meer continu beschikbaar zijn. Dat is vooral belangrijk, omdat deze ouderen bijna altijd hulp nodig hebben wat betreft hun lichamelijke verzorging, mobiliteit en ook bij het eten en drinken. Deze hulp is gedurende hitteperiode dus extra essentieel.
Adviezen voor de instellingsgebouwen
* Tijdens warme perioden is het erg belangrijk dat de instellingsgebouwen gedurende de avond en nacht steeds goed gelucht en geventileerd worden. In verpleeghuizen geldt dit met name voor de slaapkamers, dagverblijven (huiskamers), therapieruimten en overige algemene ruimten. Daarbij moet hinderlijke tocht voorkomen worden;
* Goede zonwering is aan te raden. Buitenzonwering is daarbij effectiever dan binnenzonwering. De zonwering moet direct bij zonsopgang naar beneden en bij
zonsondergang omhoog. Gordijnen en lamellen zoveel mogelijk sluiten;
* Er kan voor gekozen worden om bepaalde ruimten in het verpleeghuis of verzorgingshuis te ventileren met behulp van ventilatoren of te koelen met behulp van (mobiele) airco’s. Veel
instellingen doen dat tegenwoordig. Veel ouderen houden er echter niet van om in ruimten
met werkende airco’s te verblijven. In dat geval moet koeling van te voren en/of met
tussenpozen geschieden. Het is, hoe dan ook, belangrijk om ouderen, gedurende deze
perioden, te adviseren zoveel mogelijk te verblijven in de meest koele, natuurlijk
geventileerde ruimten van de instelling;
* Onnodige warmteproductie door elektrische apparatuur moet, waar mogelijk, worden
voorkomen.
Adviezen voor de ouderen in verpleeg- en verzorgingshuizen
* Er moet voor gezorgd worden dat bewoners minstens 2 liter vocht per dag innemen. Het is
belangrijk dat zij daarbij goed verspreid over de dag drinken en dat drinken steeds makkelijk beschikbaar is. Het is daarbij belangrijk om ook gebruik te maken van minerale dranken (inclusief bouillon), verse fruitsappen, tomatensap, melk of sportdranken. Alcoholhoudende dranken moeten vermeden worden. Ook moet niet gewacht worden totdat er een dorstgevoel optreedt! Als de oudere minder plast dan normaal of als de urine donkerder wordt, moet hij/zij meer drinken. Het bijhouden van een vochtbalans kan een goed hulpmiddel zijn;
* Het is belangrijk dat bewoners goed, gezond en regelmatig eten. Extra groenten en fruit zijn
aan te bevelen omdat deze veel water bevatten en een bron zijn van vitamines en zouten.
Dat er in instellingen zorgvuldig omgegaan moet worden met etenswaren staat buiten kijf;
* Bewoners dragen in perioden van hitte luchtige, lichtgekleurde kleding (liefst van katoen,
linnen of andere natuurlijk vezels). De verzorging moet hier extra op letten. Gaan bewoners
naar buiten in de volle zon, dan moet hun hoofd bedekt worden met een zonnehoed of pet.
De onbedekte huid moet bovendien worden ingesmeerd met een zonnebrandmiddel met een hoge beschermingsfactor. Allemaal essentiële zaken; zeker omdat ouderen, die in instellingen verblijven, vaak nauwelijks buiten komen;
*Het is het belangrijk om alleen ’s morgens naar buiten te gaan en moet vermeden worden dat men buiten is als het erg warm is, in de regel tussen 12 en 16 uur.
Het opzoeken van schaduwrijke plaatsen is aan te bevelen. Het is bovendien aan te bevelen om steeds een fles water mee te nemen naar buiten. Het regelmatig natmaken van gezicht, hals en polsen met een koud, nat washandje of door gebruik te maken van een ijszak of plantenspuit én ook het gebruik maken van voetenbadjes kan voor extra verkoeling zorgen;
* Aandacht voor de lichamelijke verzorging is belangrijk, evenals het regelmatig douchen van
bewoners. Daarbij moeten sterke temperatuurwisselingen voorkomen worden. Een juiste
planning hiervan door de verzorging is essentieel. Niet in de laatste plaats voor henzelf,
omdat het op hete dagen geen sinecure is om meerdere bewoners achter elkaar te douchen;
* Tijdens perioden van aanhoudende hitte moet overdag overmatige inspanning vermeden
worden en voldoende rust in acht genomen worden; zeker tussen 12 en 16 uur. Een siësta
houden is een goede optie. Therapiefrequenties moeten worden aangepast;
* De slaapkamers moeten ‘s nachts goed geventileerd worden (zonder dat het tocht) en er
moet gekozen worden voor luchtige bedbedekking;
* Tijdens perioden van extreme warmte zijn er voor de bewoners standaard waterijsjes verkrijgbaar. De medewerkers van de woningen kunnen deze tussen 10.00 en 15.30 afhalen in het restaurant.
* Biedt de bewoners een koud voetenbad.
* Bij de technische dienst zijn ventilatoren beschikbaar voor in de huiskamers. Let bij het gebruik van ventilatoren er wel op dat bewoners niet op de tocht zitten.
Indien de oudere medicijnen gebruikt (waaronder diuretica (plasmedicatie), laxantia en
psychofarmaca) is het zinvol om anticiperend met de huisarts (voor bewoners van een
verzorgingshuis) contact op te nemen om eventuele tijdelijke aanpassingen in het gebruik
door te voeren. Bij verpleeghuisbewoners ligt er hier een taak voor de verpleeghuisarts;
De huisarts en verpleeghuisarts kunnen ook extra adviseren over te nemen maatregelen
voor bewoners met bepaalde aandoeningen en/of een hoog risico op uitdroging. Tijdig overleg vooraf moet hier dus altijd plaatsvinden!;
Het staat buiten kijf dat bewoners die extra risico lopen zijn, gedurende deze perioden, in
afstemming met de arts goed gevolgd moeten worden. Indien zich toch
gezondheidsproblemen voordoen, moet de arts ingeschakeld worden.
N.B: opgesteld door het Ministerie van VWS
Zoetermeer, juni 2009
auteur: F.D. Reintke
Maatregelen die genomen moeten worden bij temperaturen van 25 graden en hoger.
Dit hitteplan bevat richtlijnen voor medewerkers in het algemeen en voor verzorgenden en verpleegkundigen, met het oog op verzorging van bewoners tijdens warme periodes en hoe de verzorging hierop aan te passen.
Warm en vochtig weer voelt drukkend aan en langdurige hitte kan vooral voor ouderen en zieken uitputtend zijn. Ook voor mensen met een goede conditie is een hittegolf
vermoeiend. Aanhoudende zomerwarmte maakt werken voor alle beroepsgroepen er niet makkelijker op. Met dit document worden er richtlijnen gegeven, welke
maatregelen kunnen worden genomen bij aanhoudende zomerwarmte op het werk.
Wet- en regelgeving omtrent aanhoudende zomerwarmte op het werk.
In de Arbo-wet staan diverse wettelijke bepalingen en richtlijnen over het binnenklimaat waarin werknemers op verantwoorde wijze kunnen werken. De wettelijke bepalingen zijn in een arbobeleidsregel van het ministerie van SZW samengevat door te stellen dat:
“het klimaat is gelijkmatig en behaaglijk als minder
dan 10% van de medewerkers klachten kenbaar maakt”.
Wanneer de temperatuur boven de hierna genoemde maxima uitkomt, moet alles gedaan worden om de belasting van medewerkers zo laag mogelijk te houden.
De leidinggevenden bepalen de temperatuur door middel van een thermometer, in elke woning in de huiskamers en slaapkamers en in de centrale keuken, restaurant, winkel, kapsalon, receptie en alle kantoorruimtes.
Maatregelen ten behoeve van medewerkers
Maximum temperaturen, waarboven in elk geval maatregelen moeten worden getroffen:
- Voor (zittend) kantoorwerk: 30 graden
- Voor licht ander werk: 28 graden
- Voor intensief werk: 26 graden,
- Voor zeer intensief werk: 25 graden
Maatregelen bij aanhoudend hoge temperaturen.
Een leidinggevende dient maatregelen te nemen, wanneer de temperatuur volgens onderstaande tabel wordt overschreden en/of wanneer meer dan 10% van
de medewerkers van een afdeling klachten kenbaar maken aan de leidinggevende. Ingrijpen in het dienstenpatroon gebeurt daar waar de continuïteit van de 24-uurszorg in gevaar komt.
Maatregelen die genomen moeten worden bij de volgende temperaturen:
25 graden
- Veel water drinken
26 graden
- Frequenter en kortere pauzes nemen
- Veel water drinken
- Aangepaste kleding
28 graden
- Frequenter en kortere pauzes nemen
- Veel water drinken
- Aangepaste kleding
- Eventueel ventilatoren neerzetten.
30 graden
- Frequenter en kortere pauzes nemen
- 2 keer extra pauze (van 10 minuten).
de leidinggevendebeslist over tijdstip van de extra pauzes.
- Veel water drinken
- Bouillon uit de keuken (gratis verstrekking aan personeel en bewoners)
- Aangepaste kleding
- Ventilatoren.
Bij temperaturen vanaf de 40 graden wordt het werken in de hitte echt gevaarlijk voor de gezondheid, wanneer er geen afdoende maatregelen zijn getroffen. Wanneer deze
temperaturen worden bereikt, dient ter plekke in samenwerking met de manager en/of RVE manager acute en afdoende maatregelen te worden genomen.
Overige praktische tips voor werken bij aanhoudende
zomerwarmte:
Algemeen:
* Voor zover dat mogelijk is, pauzeren in koelere ruimten
* Aangepaste kleding/boven de 25 graden waarbij uiteraard zulke gepaste kleding wordt gedragen waar cliënten, familie van cliënten en collega’s geen
aanstoot aannemen. (Korte broek net over de knie en t-shirt met korte mouwen zijn toegestaan).
* Ventilatoren vaak gebruiken en op tijd aanzetten.
* Veel water drinken.
* Niet te lang achter elkaar werken.
* Vaker kortere pauzes nemen.
* Indien mogelijk, zwaar werk op een ander tijdstip uitvoeren.
* Warmte producerende automaten/apparaten en verlichting zoveel mogelijk uitzetten, waarbij de veiligheid van bewoners en medewerkers voorop blijftstaan.
* Overdag (terras)deuren gesloten houden, zonwering gebruiken en ’s nachts ventileren (wel oppassen voorinbraakgevaar). Vanwege het risico van inbraak kan op de begane grond ’s nachts niet geventileerd worden door middel van openstaande ramen/deuren.
* Extra ventileren.
* Leg schone handdoeken in de koelkast en gebruik deze ter afkoeling voor jezelf.
Maatregelen ten behoeve van de bewoners:
Ouderen in verpleeg- en verzorgingshuizen
In verzorgingshuizen en vooral ook verpleeghuizen verblijven veelal de meest kwetsbare en
Hulpbehoevende ouderen. Zij verdienen gedurende periodes van aanhoudende hitte dus zeker extra aandacht, maar hebben het geluk dat verzorging en verpleging in de buurt min of meer continu beschikbaar zijn. Dat is vooral belangrijk, omdat deze ouderen bijna altijd hulp nodig hebben wat betreft hun lichamelijke verzorging, mobiliteit en ook bij het eten en drinken. Deze hulp is gedurende hitteperiode dus extra essentieel.
Adviezen voor de instellingsgebouwen
* Tijdens warme perioden is het erg belangrijk dat de instellingsgebouwen gedurende de avond en nacht steeds goed gelucht en geventileerd worden. In verpleeghuizen geldt dit met name voor de slaapkamers, dagverblijven (huiskamers), therapieruimten en overige algemene ruimten. Daarbij moet hinderlijke tocht voorkomen worden;
* Goede zonwering is aan te raden. Buitenzonwering is daarbij effectiever dan binnenzonwering. De zonwering moet direct bij zonsopgang naar beneden en bij
zonsondergang omhoog. Gordijnen en lamellen zoveel mogelijk sluiten;
* Er kan voor gekozen worden om bepaalde ruimten in het verpleeghuis of verzorgingshuis te ventileren met behulp van ventilatoren of te koelen met behulp van (mobiele) airco’s. Veel
instellingen doen dat tegenwoordig. Veel ouderen houden er echter niet van om in ruimten
met werkende airco’s te verblijven. In dat geval moet koeling van te voren en/of met
tussenpozen geschieden. Het is, hoe dan ook, belangrijk om ouderen, gedurende deze
perioden, te adviseren zoveel mogelijk te verblijven in de meest koele, natuurlijk
geventileerde ruimten van de instelling;
* Onnodige warmteproductie door elektrische apparatuur moet, waar mogelijk, worden
voorkomen.
Adviezen voor de ouderen in verpleeg- en verzorgingshuizen
* Er moet voor gezorgd worden dat bewoners minstens 2 liter vocht per dag innemen. Het is
belangrijk dat zij daarbij goed verspreid over de dag drinken en dat drinken steeds makkelijk beschikbaar is. Het is daarbij belangrijk om ook gebruik te maken van minerale dranken (inclusief bouillon), verse fruitsappen, tomatensap, melk of sportdranken. Alcoholhoudende dranken moeten vermeden worden. Ook moet niet gewacht worden totdat er een dorstgevoel optreedt! Als de oudere minder plast dan normaal of als de urine donkerder wordt, moet hij/zij meer drinken. Het bijhouden van een vochtbalans kan een goed hulpmiddel zijn;
* Het is belangrijk dat bewoners goed, gezond en regelmatig eten. Extra groenten en fruit zijn
aan te bevelen omdat deze veel water bevatten en een bron zijn van vitamines en zouten.
Dat er in instellingen zorgvuldig omgegaan moet worden met etenswaren staat buiten kijf;
* Bewoners dragen in perioden van hitte luchtige, lichtgekleurde kleding (liefst van katoen,
linnen of andere natuurlijk vezels). De verzorging moet hier extra op letten. Gaan bewoners
naar buiten in de volle zon, dan moet hun hoofd bedekt worden met een zonnehoed of pet.
De onbedekte huid moet bovendien worden ingesmeerd met een zonnebrandmiddel met een hoge beschermingsfactor. Allemaal essentiële zaken; zeker omdat ouderen, die in instellingen verblijven, vaak nauwelijks buiten komen;
*Het is het belangrijk om alleen ’s morgens naar buiten te gaan en moet vermeden worden dat men buiten is als het erg warm is, in de regel tussen 12 en 16 uur.
Het opzoeken van schaduwrijke plaatsen is aan te bevelen. Het is bovendien aan te bevelen om steeds een fles water mee te nemen naar buiten. Het regelmatig natmaken van gezicht, hals en polsen met een koud, nat washandje of door gebruik te maken van een ijszak of plantenspuit én ook het gebruik maken van voetenbadjes kan voor extra verkoeling zorgen;
* Aandacht voor de lichamelijke verzorging is belangrijk, evenals het regelmatig douchen van
bewoners. Daarbij moeten sterke temperatuurwisselingen voorkomen worden. Een juiste
planning hiervan door de verzorging is essentieel. Niet in de laatste plaats voor henzelf,
omdat het op hete dagen geen sinecure is om meerdere bewoners achter elkaar te douchen;
* Tijdens perioden van aanhoudende hitte moet overdag overmatige inspanning vermeden
worden en voldoende rust in acht genomen worden; zeker tussen 12 en 16 uur. Een siësta
houden is een goede optie. Therapiefrequenties moeten worden aangepast;
* De slaapkamers moeten ‘s nachts goed geventileerd worden (zonder dat het tocht) en er
moet gekozen worden voor luchtige bedbedekking;
* Tijdens perioden van extreme warmte zijn er voor de bewoners standaard waterijsjes verkrijgbaar. De medewerkers van de woningen kunnen deze tussen 10.00 en 15.30 afhalen in het restaurant.
* Biedt de bewoners een koud voetenbad.
* Bij de technische dienst zijn ventilatoren beschikbaar voor in de huiskamers. Let bij het gebruik van ventilatoren er wel op dat bewoners niet op de tocht zitten.
Indien de oudere medicijnen gebruikt (waaronder diuretica (plasmedicatie), laxantia en
psychofarmaca) is het zinvol om anticiperend met de huisarts (voor bewoners van een
verzorgingshuis) contact op te nemen om eventuele tijdelijke aanpassingen in het gebruik
door te voeren. Bij verpleeghuisbewoners ligt er hier een taak voor de verpleeghuisarts;
De huisarts en verpleeghuisarts kunnen ook extra adviseren over te nemen maatregelen
voor bewoners met bepaalde aandoeningen en/of een hoog risico op uitdroging. Tijdig overleg vooraf moet hier dus altijd plaatsvinden!;
Het staat buiten kijf dat bewoners die extra risico lopen zijn, gedurende deze perioden, in
afstemming met de arts goed gevolgd moeten worden. Indien zich toch
gezondheidsproblemen voordoen, moet de arts ingeschakeld worden.
N.B: opgesteld door het Ministerie van VWS
Zoetermeer, juni 2009
auteur: F.D. Reintke
in de keuken 
